Budowanie pozytywnych relacji interpersonalnych w klasie.
Identyfikacja problemu. Kiedy objęłam klasę IV jako wychowawczyni starałam się poznać swoich uczniów i ich problemy. Po pewnym czasie zauważyłam, że nie wszyscy uczniowie czują się w klasie dobrze. Moje spostrzeżenia potwierdziła ankieta przeprowadzona na godzinie wychowawczej, a dotycząca stosunków koleżeńskich między uczniami. Uczniowie klasy IV lubili swoją klasę, kolegów i koleżanki, chętnie spędzali z nimi czas wolny i zapraszali do siebie. Wśród uczniów było kilkoro bardziej lubianych. Trzech uczniów czuło się źle w klasie. Wszyscy zdawali sobie sprawę, że stanowią wspólnotę klasową i tworzyli zgraną grupę. Uczniowie, którzy byli niechętnie postrzegani przez swoich kolegów to dwie dziewczynki i chłopiec. Niechętnie brali udział w dyskusjach na lekcji, nie angażowali się w sprawy klasowe, a wywołani do odpowiedzi mówili, że są nieprzygotowani. Z kolei ich złe odpowiedzi wywoływały śmiech, żarty i lekceważące traktowanie ze strony kolegów. Uczniowie nie przychodzili na dyskoteki klasowe, nie jeździli na wycieczki oraz niechętnie brali udział w klasowych inicjatywach. W specyficzny sposób chłopcy traktowali jedną z dziewczynek przezywając ją "Sowa" ze względu na okulary i zamiłowanie do książek.
Geneza i dynamika zjawiska. Przyczyną nieakceptowania tych uczniów w klasie były ich mniejsze możliwości intelektualne oraz inne zachowanie niż pozostałych, które jednak nie godziło w koleżanki i kolegów. W przypadku drugiej uczennicy powodem wyśmiewania był wygląd zewnętrzny. Nieakceptowani uczniowie codziennie na lekcjach i przerwach byli narażeni na docinki i kpiny ze strony kolegów. W tych anormalnych zachowaniach brali udział chłopcy, wśród dziewczynek nie dało się zauważyć braku akceptacji i wyśmiewania, ale też nie chciały przyjaźnić się z nimi. Postawa uczennic była obojętna.
Znaczenie problemu. Dzieci znaczną część czasu spędzają w szkole z rówieśnikami. Czas ten jest przeznaczony na nabywanie nowych wiadomości i umiejętności oraz nawiązywanie przyjaźni. Powinny więc czuć się w tym środowisku dobrze i bezpiecznie, aby nic im nie przeszkadzało w wypełnianiu przydzielonych zadań i obowiązków. Jeżeli uczeń będzie wyśmiewany w klasie i nieakceptowany wśród rówieśników jego osiągnięcia będą gorsze, a swoje zadania będzie wypełniał niechętnie i z przymusem, co da mierne efekty. Dlatego zadaniem nauczyciela – wychowawcy jest zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i akceptacji wszystkim uczniom oraz danie równej szansy zdobycia wiedzy i odnalezienia swojego miejsca w społeczeństwie. Natomiast wszyscy uczniowie powinni nauczyć się akceptować odmienność i indywidualność każdego i uszanować inne zainteresowania oraz mieć poczucie obowiązku spieszenia z pomocą tym, którzy sobie radzą gorzej niż oni sami.
Prognoza. Prognoza negatywna: W przypadku zaniechania działań wychowawczych uczniowie ci mogą jeszcze bardziej odizolować się od klasy a ich stopnie mogą być coraz słabsze. Klasa nie będzie tworzyła zgranej grupy. Uczniowie będą sądzić, że wyśmiewanie innych, przezywanie i obojętność na problemy kolegów to normalne zachowanie. Prognoza pozytywna: W przypadku wdrożenia działań wychowawczych: rozwiązanie problemu, większa integracja klasy, wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa i zaufania w grupie, lepszy kontakt uczniów w stosunkach międzyludzkich, brak obojętności na problemy innych.
Propozycje działania. Działania, które należy podjąć mają na celu sprawniejsze funkcjonowanie klasy oraz wyrobienie w uczniach poczucia, że są grupą do, której każdy wnosi coś innego. Muszą one także wzmocnić samoocenę tych uczniów, którzy źle czują się w klasie oraz ukazać im możliwości zmiany. Wszystkich zaś powinny zachęcić do niesienia pomocy i postępowania takiego, aby innym było z nimi dobrze. Zadania:
- Skontaktować się z rodzicami oraz Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną aby przebadać uczniów pod kątem rozpoznania czym spowodowane są ich trudności w nauce.
- Angażować wszystkich uczniów jednakowo w życie klasy.
- Organizować spotkania pozalekcyjne, gdzie uczniowie mogą się lepiej poznać i pobawić (wycieczki, dyskoteki, samopomoc koleżeńską).
- Na godzinie wychowawczej dużo rozmawiać z uczniami na temat wzajemnych relacji międzyludzkich.
- Przez zabawę wdrażać uczniów do dobrego postępowania.
Wdrażanie oddziaływań i ich efekty. Chcąc osiągnąć cel od początku klasy IV wdrażałam następujące zadania:
- Uczniowie zostali przebadani w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej i starali się stosować do zaleceń poradni pracując z rodzicami w domu. Tak samo nauczyciele przy pracy z tymi uczniami zwracali uwagę na zalecenia poradni.
- Przez kolejne lata nauki zawsze na początku roku szkolnego wyłaniałam sekcje klasowe (pomocy koleżeńskiej, porządkowa, dekoracyjna), do których należał każdy i miał w nich swoje zadanie.
- Założyłam kronikę klasową, gdzie wszyscy uczniowie opracowywali artykuły, które potem podpisywali swoim imieniem i nazwiskiem.
- Co roku organizowałam imprezy klasowe, takie jak: Dzień Chłopaka, andrzejki, mikołajki, Dzień Kobiet, wigilijkę klasową, Dzień Dziecka. Uczniowie wspólnie przygotowywali się do tych imprez, a następnie bawili.
- Urządziłam klasowy kurs tańca, aby na dyskoteki przychodzili i bawili się wszyscy, a podczas dyskotek klasowych odbywało się dużo różnych wspólnych zabaw.
- W ramach mikołajek klasowych zorganizowałam zabawę "Bądź miłym świętym Mikołajem".
Uczniowie losowali nawzajem swoje imiona i nazwiska, a potem przez tydzień mieli być szczególnie mili dla osoby wylosowanej. Ich zadaniem było robić miłe niespodzianki typu liścik, lizak, pomoc, miłe słowo. Zabawa spotkała się z pozytywnym odzewem w klasie i uczniowie chętnie przeciągnęli ją na tydzień po mikołajkach, a potem powtarzali co roku. Integracji klasy służyły także wycieczki organizowane około 3 –4 w ciągu roku. Starałam się aby wszyscy uczniowie brali w nich udział.
Efekty oddziaływań: Klasa do końca szkoły podstawowej tworzyła zgrany zespół, który w razie potrzeby potrafił zmobilizować się zarówno do nauki jak i zabawy. Uczennica mająca trudności w nauce zaczęła więcej pracować i uzyskiwać lepsze stopnie. Chętnie zgłaszała się do prac klasowych. Inni uczniowie zaczęli ją dostrzegać i doceniać jej pracę. Druga uczennica zajęła najwyższą lokatę na terenie szkoły w konkursie humanistycznym co przekonało klasę, że czytać warto. Najmniej z klasą zżył się chłopiec, który jednak pod sam koniec roku szkolnego zaczął przejawiać zainteresowanie szkołą. Jego oceny nie poprawiły się. Uczniowie jednak już nie żartowali z jego odpowiedzi. Efektem pozytywnym był też wysoki wynik ze sprawdzianu organizowanego przez OKE. Budowanie pozytywnych relacji w klasie jest ważne ponieważ dzięki temu uczniowie mają lepsze nastawienie do świata i ludzi, łatwiej zdobywają wiedzę oraz mogą potem sprawniej funkcjonować w świecie i być dobrymi ludźmi.
Opracowała
Elżbieta Kręgielewska
|